Het verhaal van de grondwet vormt een tweeluik met Onze constitutie, dat zich exclusief richt op het Nederlandse constitutionele bestel en bekroond werd met de PrinsjesBoekenPrijs 2023.
We leven in de eeuw van de grondwet. Bijna alle landen ter wereld hebben er tegenwoordig wel een. Een betrekkelijk recent fenomeen, trouwens, want driekwart van al die grondwetten is van na 1975. En dat terwijl de wortels ervan net na de landbouwrevolutie liggen, meer dan tienduizend jaar geleden, toen nieuwe sociale organisatie- en leiderschapsvormen opkwamen en ook het recht ontstond als manier om grootschalig samen te kunnen werken met vreemden. Het verhaal van de grondwet probeert historisch, biologisch, sociaalpsychologisch, economisch, politiek en juridisch te begrijpen waar dit fenomeen vandaan komt en waarom het juist nu in korte tijd ‘viral’ is gegaan. Waarom is zo’n oeroud verschijnsel de laatste jaren ineens zo populair en ook nog eens in een tijd waarin we juist een democratische terugval meemaken? Waarom leven wereldwijd meer mensen onder een grondwet dan onder een eigen dak? Waarom hebben meer mensen grondwettelijke rechten dan een dagelijkse warme maaltijd, een smartphone of onderwijs? Wat voor soort rage is dat? Is het een blijvertje? En waarom is onze tweehonderd jaar oude grondwet in Nederland juist geeuwnieuws? Is dat erg? Niet volgens dit boek.
Onze constitutie bouwt voort op Voermans’ eerdere boek Het verhaal van de grondwet (2019) waarin het verschijnsel grondwet wereldwijd werd bekeken.
Nederland heeft een van de oudste grondwetten van de wereld en al meer dan twee eeuwen een stabiel constitutioneel bestel. De spelregels ervan zijn wezenlijk voor hoe we samen vorm geven aan ons lot, maar toch zijn ze weinig bekende, soms haast onzichtbare decorstukken voor ons statelijke, politieke, juridische en ook alledaagse samenleven. Wim Voermans probeert die vaak lastig te doorgronden regels van ons oude Nederlandse constitutionele bestel tot leven te wekken door, voorbij de mist van juridische techniek en jargon, naar hun achtergrond te kijken. Je gaat die regels – deels vervat in de Grondwet, deels in ongeschreven constitutioneel recht – namelijk beter begrijpen als je weet op welke vraagstukken ze een antwoord (probeerden te) geven. Onze constitutie reist daarvoor langs de Republiek, het Koninkrijk en de geboorte van de moderne (rechts)staat en democratie in een poging de deur van onze constitutie te openen voor iedereen: leken, liefhebbers, studenten staatsrecht en deskundigen, professionals en amateurs. Op een manier en in een taal die iedereen er toegang toe geeft.
Wim Voermans is hoogleraar staatsrecht aan de Universiteit Leiden.
