De discussie over leven, karakter en betekenis van Willem van Oranje (1533-1584) laait regelmatig op. De figuur van de 'vader des vaderlands' is nog springlevend.
De Opstand tegen Spanje en de Reformatiegeschiedenis in de Nederlanden zijn niet denkbaar zonder deze prins van Oranje, die in zijn eigen tijd al voorwerp was van felle controverses. Oranje stond aan de wieg van de Noord-Nederlandse natie, maar deze 'geboorte' voltrok zich tegen zijn wil. Zijn pogingen om de scheuring van Noord en Zuid te voorkomen bleven vruchteloos. Willem was weliswaar een belangrijke actor in de ontwikkelingen van zijn tijd, maar ook iemand die daardoor werd meegesleurd en getransformeerd.
Als elfjarige verhuisde de prins van de Dillenburg naar het Brusselse hof, centrum van een wereldrijk, om zijn opvoeding te voltooien. Het was zijn introductie op het historische toneel, waar zijn rol bepaald zou worden door een bloedig conflict dat de mythische duur van tachtig jaar bereikte.
Van verdediger van de belangen van de hoge adel ontwikkelde Oranje zich tot tegenstander van de onverzoenlijke kettervervolgingen. Zo kwam hij pal tegenover zijn koning Filips II te staan.
Gaandeweg veranderde Willem van een in luxe badende prins met lichtzinnige reputatie tot een quasi-armoedige martelaar voor een niet eens helder omschreven ideaal. De man die ooit zijn bruid Anna van Saksen tegemoet ging met 1100 ruiters en een fabelachtige bagagetrein, eindigde als een sober geklede, vroegoude en zieke grijsaard die zich qua uitmonstering nauwelijks onderscheidde van een Delftse burger. Drie broers waren gesneuveld, zijn fortuin was verdwenen. Na minstens zeven mislukte aanslagen maakte de fanaticus Balthasar Gerards een eind aan Oranjes turbulente bestaan.
Willem van Oranje. Prins in opstand volgt het leven van de prins tegen de breed geschetste achtergrond van de Opstand en de scheiding van Noord en Zuid, die ook de meest dramatische periode van beide naties vormen.
