In dit boek onderneemt Jan Peter Burger een even dappere als gewaagde poging om ons denken over de zeventiende eeuw te herzien. Hij stelt D.V. Coornhert centraal aan de basis van de culturele revolutie die tussen 1585 en 1625 vanuit Amsterdam plaatsvond. Vrijheid van geest, van keuze, van godsdienst - dat is de grondslag, betoogt Burger, waarop de Spaanse overheersing kon worden afgeschud. Het was in die sfeer dat de creatieve genieën van de zeventiende eeuw de Republiek der Zeven Provinciën sociaal, cultureel en geestelijk een ander aanzien gaven.
Jan Peter Burgers jarenlange onderzoek van de bronnen en zijn erudiete kennis van de klassieke auteurs resulteert in een nieuw perspectief op de Gouden Eeuw - die minder aan Luther en Calvijn te danken is dan aan de geest van Coornherts vrije denken. Hij schreef in de volkstaal, niet, zoals zijn geestelijke evenknie Erasmus, in het geleerde Latijn. Hij had grote invloed op jonge onderzoekende geesten, die hem daardoor konden lezen. Coornhert leverde een grote bijdrage aan de vorming van de onafhankelijke Nederlandse geest - in taal, denken en expressie. Veel van de filosofie van verdraagzaamheid die Coornhert uitdraagt in zijn Wellevenskunst vindt nog steeds weerklank. Ook in zijn tijd was het vluchtelingenprobleem overweldigend groot - en Coornhert, zelf een groot deel van zijn leven vluchteling, wist woorden te geven aan de collectieve verantwoordelijkheid van de samenleving.
In religieus opzicht wees Coornhert voortdurend op de valkuil van het dogma. Wie die valkuil doorziet, verlicht zijn geest en handelt voortaan vanuit nobele motieven van het hart: welwillend, verdraagzaam en vrij van afgunst. Tenslotte leert Coornhert hoe de vrijdenkende mens door de Logos - het levende Woord van de Bijbel, niet de dode letter - kan worden geïnspireerd. Die mens ziet de samenhang van natuur en bovennatuur, materie en geest. Hij doorgrondt de reden van zijn bestaan en kent 'God'. Dat is de essentie van Coornherts filosofie. Dit perspectief heeft evenwel nog maar weinig naklank gevonden. Aan de wederopleving ervan wil dit boek een bijdrage zijn.
Dirck Volckertszoon Coornhert is een van de Lichtdragers in Europa. Dit boek is een hommage aan en een eerherstel voor deze eerste Nederlander, vriend en raadsheer van Willem van Oranje. Als hij de Vader des Vaderlands is, mag Coornhert met recht een 'denker des vaderlands' avant la lettre worden genoemd.
Jan Peter Burger (Diemen, 1954) werkte tot 2015 gedurende 25 jaar in verschillende psychiatrische ziekenhuizen van de Querido Stichting en Zingeest. Hij studeerde deeltijd geschiedenis aan de Vu te Amsterdam en is in 2007 afgestudeerd bij professor Willem Frijhoff met een doctoraalscriptie over Coornhert, de gnostische filosoof.
