Het religieuze bevrijd van religie

Waarom zou religie eigenlijk over wonderen en goden moeten gaan? Een religie zonder al die bovennatuurlijke zaken is best mogelijk. Zo'n geloof zou ook veel beter passen bij onze tijd, stelt de Amerikaanse filosoof John Dewey. In dit boek bepleit hij een herwaardering van de religieuze ervaring. Eerst koppelt hij haar los van religie als een vastgestelde set van opvattingen en rituelen die institutioneel zijn geregeld, dan betoogt hij dat de religieuze ervaring eerder een verbinding met een menselijk ideaal is. Geloof motiveert door het ideaal dat ons voor ogen staat. 'Geloof in een voortgaand aan het licht brengen van de waarheid door gerichte coöperatieve menselijke inspanning is religieuzer van aard dan een geloof in een voltooide openbaring.' Als we metafysische verzinsels achter ons laten, kan de religieuze ervaring weer tot leven komen en kracht geven aan onze persoonlijke idealen.

John Dewey (1859-1952) is een van de invloedrijkste Amerikaanse filosofen en pedagogen van de twintigste eeuw. Met William James en Charles Peirce is hij een van de grondleggers van het 'pragmatisme', de filosofische stroming waarin de concrete, materiële werkelijkheid en de praktijk waarin wij handelen centraal staan. Zijn werk op het gebied van de religie kreeg tot nu toe minder aandacht. Maar ook hier werkt zijn pragmatische kijk verhelderend.